تاریخ اندلس – از آغاز تا عصر ملوک الطوایف

شبه جزیره ایبری، شامل کشورهای اسپانیا و پرتغال و کشور کوچک آندورا واقع در جنوب غربی اروپا که قریب به هشتصد سال تحت حاکمیت مسلمانان روزگار گذرانیده در منابع اسلامی با نام اندلس شهرت داشته است. مسلمانان در سال 92 ق/711 م به این سرزمین پا نهادند و در سال 897 ق / 1492 م که آخرین پایگاه آنان یعنی غرناطه به دست مسیحیان سقوط کرد، حاکمیت خود را بر این سرزمین از دست دادند. تاریخ اندلس بخشی زیبا و دلنشین و در عین حال غمبار از تاریخ و تمدن پرفراز و فرود ملت های مسلمان است. در این کتاب تاریخ سیصد و چند ساله از این دوره هشتصد ساله یعنی از آغاز فتح تا پایان حکومت امویان اندلس (سال های میان 92 تا 422 ق/ 711 تا 1030م) به اختصار روایت و سرفصل مهم ترین رویدادهای تاریخی آن تبیین و توصیف شده است.

فهرست این کتاب بصورت زیر است:
فصل اول: اندلس، پیش از ورود مسلمانان و فتح آن
اهداف یادگیری
آنچه در این فصل می خوانیم
شبه جزیرة ایبری از قدیم ترین ایام تا فتح مسلمانان
پیشینة قوم گوت و نحوة تسلط آنها بر شبه جزیره
اوضاع شبه جزیره در روزگار گوت ها
فتح مسلمانان
شبه جزیره پس از فتح
خلاصة فصل
فصل دوم: دورۀ والیان
اهداف یادگیری
آنچه در این فصل می خوانیم
مقدمه
تکمیل فتح
انتقال پایتخت از اشبیلیه به قرطبه
مقدمة جنگ های مسلمانان در آن سوی پیرنه
آغاز نبرد با فرنگان در آن سوی پیرنه؛ شکست تولوز
هجوم گسترده به شمال و پیشروی در قلب اروپای غربی
ولایت های کوتاه مدت
آغاز خصومت میان قیسی ها و یمنی ها
واقعة بلاط الشهداء یا جنگ تور و پواتیه
آغاز نزاع های داخلی اندلس
1- نزاع های عربی ـ بربری
2- نزاع های عربی ـ عربی (بلدی ـ شامی)، سقوط ناربُن
استقرار شامیان در مناطق مختلف
3- نزاع های عربی ـ عربی (قیسی ـ یمنی)
پایان عصر والیان
همسایگان شمالی
اوضاع سیاسی ـ اداری
ترکیب جمعیتی و اوضاع اجتماعی
1- مسلمانان
2- مسیحیان (مستعربان یا عجم اندلس)
3- یهودیان
اوضاع علمی ـ فرهنگی
خلاصة فصل
فصل سوم: دورۀ امویان
اهداف یادگیری
آنچه در این فصل می خوانیم
مقدمه
عصر امارت: تأسیس، تثبیت، فراز و نشیب
1- عبدالرحمان بن معاویه (عبدالرحمان داخل) (138 ـ 172ق/756 ـ 788م)
2- هشام بن عبدالرحمان (هشام اول) (172 ـ 180ق/ 788 ـ 796م)
3- حَکَم بن هشام (حکم اول) (180 ـ 206ق/796 ـ 822م)
4- عبدالرحمان بن حکم (عبدالرحمان اوسط) (206 ـ 238ق/822 ـ 852م)
5- محمد بن عبدالرحمان اوسط (238 ـ 273ق/852 ـ 886م)
6- منذر بن محمد بن عبدالرحمان (273 ـ 275ق/886 ـ 888م)
7- عبدالله بن محمد بن عبدالرحمان (275 ـ 300ق/888 ـ 912م)
عصر خلافت: اوج قدرت
8- عبدالرحمان بن محمد (عبدالرحمان ناصر) (300 ـ 350ق/912 ـ 961م)
9- حَکَم بن عبدالرحمان (حَکَم المستنصر) (350 ـ 366ق/961 ـ 976م)
10- هشام بن حکم (هشام المؤید) (366ـ عزل 399ق/976ـ1008م)
اوضاع علمی ـ فرهنگی در عصر امویان
عصر عامری: تداومِ قدرت، آغاز اضمحلال
محمد بن ابی عامر (منصور) (367 ـ 392ق/977 ـ 1002م)
عبدالملک بن محمد (مظفر) (392 ـ 399ق/1002 ـ 1007م)
عبدالرحمان بن حمد (شانجول) (ربیع الأول تا جمادی الأول 399ق/1009م)
عصر فتنه: اضمحلال
دورة نخست: رقابت چند امیر اموی (399 ـ 407ق)
دورة دوم: قدرت یافتن بربرهای بنی حمود (407ـ414ق/1016ـ1023م)
دورة سوم: بیعت با چند اموی دیگر (از سال 414ـ422ق/1023ـ1030م)
خلاصة فصل
منابع و مآخذ
نمایه اسامی
نمایه اماکن